Nadciśnienie tętnicze a przebieg COVID-19

Autor: dr Anna Komosa

Na ciężki przebieg COVID-19 narażone są przede wszystkim osoby starsze i z obniżoną odpornością, ale także pacjenci z cukrzycą, schorzeniami układu oddechowego i chorobami układu krążenia, w tym z nadciśnieniem tętniczym – najbardziej rozpowszechnionym schorzeniem układu sercowo-naczyniowego. Występowanie nadciśnienia tętniczego zwiększa ryzyko zgonu w przebiegu COVID-19 dwukrotnie [1].

Na ciężki przebieg COVID-19 narażone są przede wszystkim osoby starsze i z obniżoną odpornością, ale także pacjenci z cukrzycą, schorzeniami układu oddechowego i chorobami układu krążenia, w tym z nadciśnieniem tętniczym – najbardziej rozpowszechnionym schorzeniem układu sercowo-naczyniowego. Występowanie nadciśnienia tętniczego zwiększa ryzyko zgonu w przebiegu COVID-19 dwukrotnie [1].

W badaniu obserwacyjnym Reynoldsa i wsp. [2] obejmującym 12 594 uczestników u 4357 występowało nadciśnienie tętnicze, w tym u 2573 potwierdzono zakażenie SARS-CoV-2 (59,1%), z czego u 634 pacjentów przebieg choroby był ciężki (tzn. wymagający przyjęcia na oddział intensywnej terapii, wentylacji mechanicznej lub kończący się zgonem).

Liczba prac dotyczących nadciśnienia tętniczego i COVID-19 wciąż się zwiększa, a stosowanie leków przeciwnadciśnieniowych u chorych na COVID-19 nadal stanowi przedmiot wielu toczących się badań klinicznych.

Reynolds i wsp. [2] ocenili zależność między wcześniejszym leczeniem inhibitorami konwertazy angiotensyny, sartanami, β-adrenolitykami, inhibitorami kanału wapniowego, diuretykami tiazydowymi a prawdopodobieństwem uzyskania pozytywnego lub negatywnego testu potwierdzającego zakażenie SARS-CoV-2, jak również ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby u pacjentów, którzy okazali się zakażeni. Porównanie wyników chorych, którzy byli leczeni wymienionymi lekami przed zakażeniem SARS-CoV-2, z wynikami chorych, którzy ich nie przyjmowali, zarówno w całości populacji badanej, jak i w podgrupie z nadciśnieniem tętniczym, z analizą każdej z grup leków osobno nie wykazało związku miedzy zastosowaniem leków z jakiejkolwiek grupy a zwiększonym ryzykiem pozytywnego testu na COVID-19. Ponadto stosowanie któregokolwiek z badanych leków nie wiązało się ze zwiększeniem ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19.

Również Zhang i wsp. przeanalizowali potencjalny wpływ powszechnie stosowanych leków przeciwnadciśnieniowych, w tym inhibitorów konwertazy angiotensyny, sartanów i antagonistów wapnia, na przebieg COVID-19 [3]. Badania in vitro wykazały, że antagoniści wapnia zahamowują rozwój zakażenia SARS-CoV-2. W celu sprawdzenia, czy leki z tej grupy mogą hamować replikację SARS-CoV-2, komórki Vero E6 poddano działaniu 9 wybranych antagonistów wapnia, a następnie infekowano SARS-CoV-2 przy wielorakości infekcji (multiplicity of infication – MOI; stosunek liczbowy cząsteczek wirusa do ich komórek docelowych) wynoszącej 0,05. Po 24 godzinach po zakażeniu liczbę kopii wirusowego RNA w supernatancie mierzono za pomocą ilościowej reakcji łańcuchowej polimerazy w czasie rzeczywistym (RT-PCR), a wewnątrzkomórkowy poziom zakażenia wirusem monitorowano za pomocą immunofluorescencji z przeciwciałem przeciwko białku NP wirusa. Okazało się, że wszystkie te CCB hamują replikację SARS-CoV-2, przy czym najskuteczniejsze w tym zakresie okazały się benidypina HCI, besylan amlodypiny, cylinipina i nikardypina HCI. Retrospektywne badanie kliniczne wykazało, że stosowanie w terapii besylanu amlodypiny wiązało się ze zmniejszoną śmiertelnością chorych na COVID-19 z nadciśnieniem tętniczym jako jedyną chorobą współistniejącą. Uzyskane przez Zhang i wsp. wyniki mogą stanowić wskazówkę co do wyboru leku przeciwnadciśnieniowego u chorych na COVID-19 z nadciśnieniem tętniczym jako podstawową chorobą współistniejącą.

Do podobnych wniosków doszedł Solaimanzadeh, który przeprowadził retrospektywny przegląd stosowania dihydrpirydynowych antagonistów wapnia – nifedypiny lub amlodypiny – u hospitalizowanych pacjentów w poszukiwaniu jakichkolwiek różnic w wynikach związanych z określonymi punktami końcowymi: przeżyciem do wypisu ze szpitala i postępem choroby prowadzącym do intubacji i wentylacji mechanicznej. Dwudziestu czterem z 65 pacjentów podano amlodypinę lub nifedypinę, a 41 nie. Pacjenci leczeni antagonistami wapnia mieli znacznie większe szanse na przeżycie – w grupie, w której zastosowano amlodypinę lub nifedypinę, 12 (50%) pacjentów przeżyło w porównaniu z 6 (14,6%) chorymi, którzy nie byli leczeni antagonistami wapnia. Pacjenci leczeni amlodypiną lub nifedypiną byli również znacznie mniej narażeni na intubację i wentylację mechaniczną. Tylko jeden pacjent w tej grupie wymagał intubacji w porównaniu z 16 chorymi intubowanymi w grupie leczonej bez zastosowania antagonistów wapnia. Stwierdzono, że nifedypina i amlodypina wiążą się z mniejszą śmiertelnością i zmniejszonym ryzykiem intubacji i wentylacji mechanicznej u pacjentów w podeszłym wieku hospitalizowanych z powodu COVID-19 [4].

W stosunku do inhibitorów konwertazy angiotensyny oraz sartanów nie wykazano w badaniu Zhanga i wsp. działania hamującego replikację SARS-CoV-2, ale nie stwierdzono jednocześnie, by ich stosowanie zwiększało ciężkość zakażenia. Obala to pojawiające się na początku pandemii hipotezy o tym, że stosowanie leków zwiększających aktywność ACE2 może wiązać się z ryzykiem cięższego przebiegu COVID-19 [3].

Podsumowanie

Zwiększająca się ilość danych na temat leczenia nadciśnienia tętniczego u chorych na COVID-19 opiera się na badaniach obserwacyjnych lub analizach retrospektywnych. Zrozumienie mechanizmu działania leków może zmienić ich sposób używania, większość specjalistów uznała, że byłoby nierozsądne, aby podjąć ostateczna decyzje na temat leczenia nadciśnienia na podstawie hipotezy, która nie została zweryfikowana w badaniach klinicznych. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca, aby chorzy, którzy obecnie przyjmują leki przeciwnadciśnieniowe, kontynuowali leczenie, nie ma bowiem dowodów naukowych czy klinicznych sugerujących, że leczenie nie powinno być kontynuowane.